İyi Oluşu Artırmanın Yolları
Psikoloji alanı insanın hem mutsuzluğu ve yetersiz işlevselliği ile hem de potansiyelini fark etmesi ve kendi için en iyi olana ulaşması ile ilgilenmektedir. Pozitif psikoloji ve özellikle psikolojik iyi oluşun ilgi alanı bu olumlu işleyiştir. (Ryff, 1989). Pozitif psikoloji ideal iyi oluşu artırmaya yardımcı olan faktörlere odaklanır.
Seligman iyi oluş ile ilgili olan beş temel kavram önermektedir. Bunlar; olumlu duygular, bağlılık, ilişkiler, anlam ve başarıdır. Bunların her birini kendi başına psikolojik iyi oluşun belirleyicisi olarak görmektedir. Yapılan çalışmalar artan olumlu duyguların sosyal, mesleki ve sağlık yaşantılarını da olumlu şekilde etkilediğini göstermektedir. (Lyubomirsky ve ark. 2005). Örneğin, minnettarlığı ifade etmek hem arkadaşlığın oluşumunu hem de sürdürülmesini teşvik eder (Algoe ve ark. 2008).
Araştırmacılar iyi oluş üzerine yapılan bu çalışmaları temel alan bilişsel ve davranışsal uygulamalar geliştirmişlerdir. Bu uygulamalar olumlu duyguların teşvik edilmesini ve olumsuz duyguların azaltılmasını içerir (Schueller, Parks, 2012). Uygulamalar minnettarlık ifadesi, kişinin güçlü yanları, çevre ile olumlu ilişkiler kurma, şükran günlüğü gibi hem bilişsel hem de davranışsal müdahalelerden oluşmaktadır.
Minnettarlık, meydana gelen iyi bir şeyin yansıması ve kimin veya neyin sorumlu olduğunun kabul edilmesiyle ilgili bir duygudur (Schueller, Parks, 2012). Yüksek düzeyde minnettarlık, gelişmiş ilişkiler ve stresle başa çıkma ile ilişkilidir (Algoe ve ark. 2008). Minnettarlığı artırmak için farklı egzersizler tasarlanmıştır. Yapılan bir çalışmada minnettarlık egzersizleri yapan öğrenciler yapmayan öğrencilere göre daha az fiziksel semptom, daha iyi uyku kalitesi ve daha olumlu işlevsellik gösterdikleri bulunmuştur (Emmons, McCullough, 2003).
Bir diğer önemli etken de güçlü yanların farkında olmak ve bunları kullanmaktır. Çalışmalarda katılımcıları kendi güçlü yönlerinden birini kullanmaya teşvik etmenin etkileri de incelenmiştir. Çalışmada öncelikle katılımcılar güçlü yönlerinin değerlendirmesini yapmışlar. Ardından en güçlü beş yanlarını belirleyerek güç profillerini oluşturmuşlardır. Her gün güçlü yanlarını kullanarak pratik yapan katılımcılar güçlü yanlarını kullanmayan katılımcılara kıyasla depresif belirtilerde azalma ve mutlulukta artış göstermişlerdir (Emmons, McCullough, 2003).
Minnettarlık ve güçlü yanların yanı sıra iyi oluşu artırmaya yardımcı olan birçok çeşitli egzersiz bulunmaktadır. Her biri oldukça küçük adımlar olmalarına rağmen kişilerin hayatında önemli farklar yaratırlar. Ayrıca iyi oluşun artması sadece olumlu yaşam deneyimlerini artırmakla kalmaz aynı zamanda depresif belirtileri de azaltır.
Kaynakça
Algoe SB, Haidt J, Gable SL. Beyond reciprocity: gratitude and relationships in everyday life. Emotion 2008 Jun;8(3):425-429.
Emmons RA, McCullough ME. Counting blessings versus burdens: an experimental investigation of gratitude and subjective well-being in daily life. J Pers Soc Psychol 2003 Feb;84(2):377-389
Lyubomirsky S, King L, Diener E. The benefits of frequent positive affect: does happiness lead to success? Psychol Bull 2005 Nov;131(6):803-855.
Ryff, C. D. (1989). Happiness Is Everything, or Is It? Explorations on the Meaning of Psychological Well-Being. Journal of Personelity and Social Psychology, 1069-1081.
Disseminating Self-Help: Positive Psychology Exercises in an Online Trial. Stephen M Schueller1,2, PhD; Acacia C Parks. JOURNAL OF MEDICAL INTERNET RESEARCH. (J Med Internet Res 2012;14(3): e63.