Mezuniyet Sonrasına Farklı Bir Bakış

Üniversite mezunu gençler kariyer hedefleri ve imkanları dahilinde farklı yollar seçmektedir. Bazıları mezuniyet sonrasında işe girmekte veya eğitimine devam etmekteyken, gençlerin çoğu ya çeşitli sınavlara hazırlanmakta ya da iş arama sürecine girmektedir. Yeni mezun bir kişinin iş bulması ise ortalama en az 6 ile 12 ay arasında değişmektedir.

Mezuniyet sonrası işe girmeyen/eğitimine devam etmeyen gençler için süreç psikolojik olarak zorlu geçmektedir. Belli amaçlar için emek verilmektedir fakat bu emeklerin karşılığı çoğu zaman ancak uzun vadede alınabilmektedir. Literatüre baktığımızda temel olarak işsizliğin kendisi bile ruh sağlığının bozulmasının bir nedeni olarak görülmekteyken bir de sürecin belirsizliği işleri iyice zorlaştırmaktadır (Paul ve Moser, 2009). Özellikle umut, öz yeterlik, izolasyon, aidiyet eksikliği, statüye bağlı saygı, yaşamlarında kontrol sahibi olamama gibi durumlar bu dönemde psikolojik iyi oluşu olumsuz etkileyen unsurlar olarak karşımıza çıkmaktadır (Kantaş, 2018).

Diğer taraftan, her bireyin iradesi sınırlı bir kaynağa sahiptir. Benlik tüketimi, irade gerektiren iki veya daha fazla eylemin birlikte yapılması sonucu bu sınırlı kaynağın tükenmesi demektir (Baumeister, 1998). Gençler, bir yandan sınavlara hazırlanırken veya iş ararken diğer yandan da mezuniyet sonrası sürecin getirdiği belirsizlik, sosyal çevrenin sorgulamaları, yetersizlik gibi olumsuz deneyimler ile baş etmeye çalışmaktadırlar. Böylece aynı anda, farklı durumlar için enerji harcamaları gerekmektedir. Bu da bireylerde benlik tüketimine neden olmaktadır. Bunun sonucunda asıl yaptıkları işlerde istedikleri performansı sergilemeleri oldukça zorlaşmaktadır.

Mezuniyet süreci zaten başlı başına zorlu bir dönemdir ve benlik tüketimini etkilemektedir. Bu nedenle mezuniyet sonrasını zorlu bir dönemden ziyade verilen bir ara olarak değerlendirmek daha doğru olacaktır. Bu şekilde yaşanacak olan benlik tüketiminin ve olumsuz psikolojik deneyimlerin önüne geçilebilir. Ayrıca bu süreçte gençler öz kaynaklarını yenileme fırsatı bulabilir. Aynı zamanda iş veya eğitim konusunda ne istediğini daha yakından değerlendirebilir ve kendi ilgilerini keşfedebilir. Böylece mezuniyet sonrası için kendine sağlam bir rota oluşturabilir.

Kritik dönemlerden önce ara vermek, hemen başlamaktan daha iyi bir karar olabilir.

Kaynakça

Baumeister, R. F., Bratslavsky, E., Muraven, M., & Tice, D. M. (1998). Ego depletion: Is the active self a limited resource? Journal of Personality and Social Psychology, 74(5), 1252– 1265. doi:10.1037/0022-3514.74.5.1252

Kantaş, Ö. (2018). “What I Need is More Than a Job”: A Self-Determination Theory-Based Profile of Disconnected and Working Youth in Turkey. (Doctoral Thesis, MIDDLE EAST TECHNICAL UNIVERSITY, Ankara).

Paul, K. I., & Moser, K. (2009). Unemployment impairs mental health: Metaanalyses. Journal of Vocational Behavior, 74(3), 264-282.